Ceiliúrann RTÉ 100ú breithlá Brendan Behan

Ceiliúrann RTÉ 100ú breithlá Brendan Behan

ar an teilifís, ar an raidió agus ar líne

https://www.rte.ie/brendan-behan/

Rugadh Brendan Behan céad bliain ó shin, ar an 9 Feabhra 1923, agus chun an comóradh céad bliain breithe tábhachtach seo a cheiliúradh, tá clár d’ábhar téamaí curtha le chéile ag RTÉ, idir nua agus reatha trí Chartlann RTÉ, ar fud na teilifíse, an raidió agus ar líne.

BUAICPHOINTÍ AN PHRÍOMHCHLÁIR

>>>AR AN TEILIFÍS

Nationwide: RTÉ a hAon, 7pm, Dé Céadaoin 8 Feabhra

I gclár speisialta, breathnaíonn Nationwide ar RTÉ a hAon siar ar shaol agus ar shaothar Brendan Behan, ag dul siar ar go leor áiteanna i gcathair Behan, ina measc Sráid an Ruiséalaigh i lár na cathrach thuaidh, áit ar fhás sé aníos, príosún Mountjoy, an teach i mBóthar Anglesea, Baile Átha Cliath 4 a cheannaigh sé lena bhean Beatrice agus a uaigh i Reilig Ghlasnevin, lena n-áirítear ábhar RTÉ Archives de Behan.

Mar chuid den chlár, labhróidh an láithreoir Anne Cassin le hiníon Brendan Behan, Blanaid Behan, scríbhneoir agus stiúrthóir, Peter Sheridan, staraí, Donal Fallon agus acadúil, Deirdre McMahon.

>>>AR AN RAIDIÓ

Bowman 8.30: RTÉ Radio 1, 8.30am, Dé Domhnaigh 5 Feabhra agus 12 Feabhra

Trasna dhá mhaidin Dé Domhnaigh cuireann John Bowman rogha thráthúil taifeadtaí de Brendan Behan RTÉ Archives i láthair agus faoi.

Sunday Miscellany: RTÉ Radio 1, 9.10am, Dé Domhnaigh 5 Feabhra

Ar Sunday Miscellany, scríobhann Blánaid Behan, in Familiar Stranger, faoin athair ar éigean a bhí aithne aici air – ach a bhfuil a láithreacht scaoilte mór ina saol.

“Ag cruinnithe neamhchoitianta le taobh m’athar den teaghlach chuirfeadh seanmhná Bhaile Átha Cliath pat orm ar an gceann agus déarfadh siad faraor, ‘God love you child, you lost your Da and he was awful young.’ Dar liom agus mé seacht nó ocht mbliana d’aois, bhí an chuma ar 41 go raibh sé ársa go leor! ‘Cinnte, nach bhfaigheann gach duine bás ag 41?’ N’fheadar.

Scrúdaigh mé grianghraif d’aon leid de chosúlacht. Dúirt Joan Littlewood, an stiúrthóir amharclainne iomráiteach ar bhuaigh a thaispeántas The Hostage go leor gradaim, liom go raibh a shúile agam…”

Arena: RTÉ Radio 1, 7pm Dé Luain 6 Feabhra

Amharc speisialta ar ghairm agus oidhreacht iomlán Brendan Behan le haoi-scríbhneoir agus stiúrthóir Peter Sheridan, scríbhneoir agus staraí Donal Fallon, a chuireann an podchraoladh Three Castles Burning i láthair freisin, agus na ceoltóirí Daoirí Farrell, Anne Buckley agus Macdara Yeates.

Behan Ó Beacháin: RTÉ Radio 1, 7.30pm Dé Domhnaigh 12ú, 9ú agus 16 Feabhra

Díríonn sraith ghearr ar fhocail scríbhneoireachta agus labhartha Behan:

Dé Domhnaigh an 12 Feabhra: Is é Nua-Eabhrac Brendan Behan a leabhar a foilsíodh i ndiaidh a bháis, tras-scríofa ó thaifeadtaí le Behan ag aithris scéalta timpeall na cathrach a raibh dúil aige iontu. Nuair a foilsíodh é dúradh gur ‘A big broth of a book, full of the late author’s wit and charm’ a bhí ann.

Tá an t-aisteoir David Herlihy (a sheinn é féin i léiriúchán cloch mhíle Borstal Boy faoi stiúir Joe Dowling) le fuaimrian snagcheoil comhaimseartha leis an tréimhse inar chaith Behan seal i Nua-Eabhrac.

Dé Domhnaigh 19 Feabhra: Fócas ar fhilíocht Bhreandáin Behan nó Breandán Ó Beacháin mar a thug sé air féin nuair a scríobh sé i nGaeilge. Is é an t-aisteoir Bríd Ní Neachtain (a bhfuil ról an iar-máistreása aige in The Banshees of Inisherin) agus nia Behan agus an t-acadóir liteartha Colbert Kearney a léann na dánta.

Dé Domhnaigh an 26 Feabhra: Bhí gearrscéal clasaiceach Behan The Confirmation Suit amhail is gur scríobhadh é le léamh os ard lena rithimí agus lena cheolmhaireacht. Tá an scéal seo atá ag teacht in aois suite i lár chathair Behan, Baile Átha Cliath, áit ar fhás sé aníos. Tá an reacaire 12 bliain d’aois ag druidim lena shacraimint dheimhnithe atá ag teacht in aois ach amháin le cur as dó agus an chosúlacht ar an scéal go gcaithfidh sé an chulaith spré atá déanta dó don ócáid. Tá an scéal á léiriú go speisialta don chlár seo ag file Bhaile Átha Cliath agus an t-ealaíontóir focal labhartha Stephen James Smith.

An Cúinne Dána: RnaG, 6.30 pm Dé Domhnaigh 5 Feabhra

Agus muid ag druidim le comóradh céad bliain ó rugadh Brendan Behan ar an 9 Feabhra, téann Des Geraghty isteach i Tristan Rosenstock ar An Cúinne Dána chun tábhacht scríbhneoireacht Ghaeilge Behan a phlé.

>>>AR LÍNE

Chun an ócáid speisialta seo a cheiliúradh, chruthaigh RTÉ innéacs tiomnaithe téamaí Brendan Behan – www.rte.ie/brendan-behan/ – atá le feiceáil ar Chultúr RTÉ freisin. Cuireann sé an ceann scríbe foirfe ar fáil do réimse saibhir d’ábhar a bhaineann le Behan agus cuimsíonn sé réimse clár a luaitear thuas. Tá muintir Behan níos leithne ann freisin, lena n-áirítear deartháireacha Behan, Brian agus Dominic, scríbhneoirí freisin, a mháthair Kathleen Behan, amhránaí cáiliúil, agus bean chéile Brendan Behan, an péintéir Beatrice Behan (Salkeld). Coimeádfar an suíomh seo atá tiomnaithe do gach rud Behan i rith na bliana agus tá sé ar dhuine le féachaint ar lucht leanúna Brendan Behan ar fad.

Ag trácht dó ar Cheann Grúpa, Ealaíon agus Cultúr RTÉ, dúirt Ann-Marie Power: ‘Bhí Behan ar dhuine de na saoránaigh is aitheanta i mBaile Átha Cliath, a raibh meas aige ar shaol na cathrach, agus duine de na drámadóirí agus na daoine cáiliúla is cáiliúla san West End agus Broadway. Go háirithe, tá sé i measc bheagán scríbhneoirí Gaeilge a bhfuair a gceannas agus a mbua teanga líofacht den chineál sin i nGaeilge agus i mBéarla. Seasann teidil The Quare Fellow, The Hostage and Borstal Boy le Brendan Behan agus seasann siad go cinnte in éineacht le saothair cheannródaíocha eile de litríocht na hÉireann sa 20ú haois, lena n-áirítear saol agus streachailtí pearsanta Behan a thallann scríbhneoireachta.

Anois, agus comóradh céad bliain Brendan Behan RTÉ á cheiliúradh, tugtar anáil de chláir nua agus RTÉ Archive ar fud na teilifíse, an raidió agus ar líne – ag dul níos faide ná an persona agus an steiréitíopa amh trí dhíriú ar chaighdeán a shaothair, a léirmhínithe cumhachtacha ar shochaí a lae agus a áit i gcultúr na hÉireann.’

Chun tuilleadh cuairte a fháil www.rte.ie/brendan-behan/ agus www.rte.ie/Culture