Fianaise nár chualathas riamh cheana ó réabhlóidithe Chogadh na gCarad nochta i sraith faisnéise RTÉ The Silent Civil War.

Sa tsraith faisnéise a chraolfar go luath, The Silent Civil War, roinnfear an fhianaise eipice thochtmhar agus go minic dúshlánach ó dhaoine de na teaghlaigh a raibh baint acu le Cogadh na gCarad idir na blianta 1922 agus 1923. Cuirfear tús leis an tsraith dhá chlár sin ar RTÉ One agus ar an RTÉ Player Dé Céadaoin an 26 Aibreán ag 9:35pm.

Nochtar sa tsraith faisnéise freisin níos mó ná 30 uair an chloig de thaifeadtaí fuaime nár chualathas roimhe seo ó 32 duine mór le rá a raibh baint acu leis na blianta réabhlóideacha sin in Éirinn. Is é Harlan J. Strauss, taighdeoir óg as Meiriceá a rinne na taifeadtaí mar chuid dá obair iarchéime sa bhliain 1972 agus ar na téipeanna tá taifeadtaí bunaidh ó Frank Aiken, Dan Breen, Peadar O’Donnell, Máire Comerford, John A. Costello, Ernest Blythe agus Seán Dowling i measc go leor eile. Níor leagadh lámh ar na téipeanna sin le caoga bliain anuas.

Ag taispeáint a seoladh in UCD inné, bronnadh níos mó ná 100 uair an chloig d’ábhar nach bhfuil eagarthóireacht déanta air, lena n-áirítear cartlann Harlan J. Strauss agus níos mó ná 80 agallamh a taifeadadh don tsraith, ar Chnuasach Bhéaloideas Éireann, áit a mbeidh an t-ábhar anois ar fáil go buan.

Is éard a dúirt Dee Forbes, Príomh-Stiúrthóir RTÉ: “Tá mé thar a bheith bródúil as an tsraith faisnéise thábhachtach dhá chlár seo atá muid ag cur ar fáil, le tacaíocht ónár gcomhpháirtithe, do RTÉ One agus don RTÉ Player agus a bheidh mar chuid den chaibidil is déanaí a bhaineann le comóradh leanúnach RTÉ ar Dheich mBliana na gCuimhneachán. Áiríodh cuimhní sárluachmhara a bhain le Cogadh na gCarad a cuireadh ar aghaidh trí theaghlaigh agus pobail ar fud na hÉireann, chomh maith le taifeadtaí fuaime ar fhir agus ar mhná a bhí lárnach sa tréimhse réabhlóideach seo i stair na hÉireann agus is mar gheall air sin go dtugtar léargas cumhachtach agus suntasach ar an scéal casta seo a chuaigh i bhfeidhm ar Éirinn an lae inniu.”

Is éard a dúirt an Dr. Sandra Collins, Leabharlannaí Ollscoile sa Choláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath: “Tá ríméad orainn na tuairimí seo, a thugann achoimre ar thionchar Chogadh na gCarad, a chur le Cnuasach Bhéaloideas Éireann i Leabharlann UCD. Nuair a bheidh na hagallaimh caomhnaithe agus ar fáil i gCnuasach Bhéaloideas Éireann, tacófar le taighde agus le teagasc ar fud na hollscoile agus cuirfear ar ár gcumas aird a tharraingt agus rannpháirtíocht a mhéadú ar fud na hÉireann agus ar fud an domhain. Is ábhar breise an-luachmhar é seo a chuirfear le réimse gníomhaíochtaí ar éirigh go maith leo agus ar thug UCD fúthu le linn Dheich mBliana na gCuimhneachán.”

Is éard a dúirt Liam McGrath, Léiritheoir Feidhmiúcháin The Silent Civil War: “Ba mhór an onóir dár bhfoireann suí síos agus an oiread sin daoine a thaifeadadh faoi na scéalta a bhain le Cogadh na gCarad ar cuireadh ar aghaidh chucu. Tá ríméad orainn go gcaomhnófar na hagallaimh sin le go mbeidh na glúnta atá le teacht in ann foghlaim uathu.”

Tugann an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán tacaíocht do The Silent Civil War faoi Chlár Dheich mBliana na gCuimhneachán, 2012 – 2023. Is é RTÉ a choimisiúnaigh an tsraith seo agus is é Scratch Films a léirigh í i gcomhar le Cnuasach Bhéaloideas Éireann, UCD agus Cartlanna RTÉ.

I measc phríomhbhaill na foirne Staire Tionscadail Cuimhní Silent Civil War, tá: An Dr. Conor Mulvagh, Scoil Staire UCD, An Dr. Críostóir MacCárthaigh, Cnuasach Bhéaloideas Éireann, An Dr. Mary McAuliffe, Tomás MacConmara, Liz Gillis, Caitlin White, An Dr. Síobhra Aiken agus Thomas O’Callaghan.

Craolfar The Silent Civil War ar RTÉ One agus ar an RTÉ Player Dé Céadaoin an 26 Aibreán ag 9.35pm agus leanfar leis Dé Céadaoin an 3 Bealtaine.

Tá leabharlann de mhíreanna tacaíochta a scríobh na daoine sin a raibh baint acu leis an tionscadal in éineacht leis an tsraith theilifíse. Tá sé sin ar fáil ag www.rte.ie/history.

ÍOMHÁ: An Dr. Sandra Collins, Leabharlannaí Ollscoile, An tOllamh Orla Feely, Uachtarán tofa UCD, Dee Forbes, Príomh-Stiúrthóir RTÉ agus Liam McGrath ó Scratch Films ag seoladh The Silent Civil War ag an gColáiste Ollscoile, Baile Átha Cliath. Craolfar The Silent Civil War ar fud ardáin RTÉ agus bronnfar níos mó ná 100 uair an chloig d’ábhar agus fianaise nach bhfuil eagarthóireacht déanta orthu a bhaineann le réabhlóidithe Chogadh na gCarad agus a dteaghlaigh ar Chnuasach Bhéaloideas Éireann i Leabharlann UCD.