Taisce Chanúintí na Gaeilge seolta i gCorca Dhuibhne

Seoladh Taisce Chanúintí na Gaeilge ag ócáid in Ionad an Bhlascaoid, Dún Chaoin, tráthnóna inniu, 7 Márta. Helen Ní Shé, craoltóir le Raidió na Gaeltachta le mórán blianta anuas, a rinne an seoladh. Grúpa taighde Gaois, Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU a bhí i mbun ábhar a thiomsú don taisce canúintí seo, i gcomhar le Cartlann RTÉ agus le maoiniú ón Scéim um Chartlannú, Coimisiún na Méan. Is mar chuid de Sheachtain na Gaeilge a eagraíodh an ócáid.

 Is tionscadal é seo le scothshamplaí de chanúintí réigiúnacha na Gaeilge ó Chartlann RTÉ a chur i láthair an phobail. Tá 200 taifead ann as dhá chontae dhéag agus cuimsíonn siad na ceantair Ghaeltachta mar a thuigtear inniu iad agus ceantair ina bhfuil an teanga imithe i léig le fada an lá. Díríodh ar an tréimhse ó na 1940idí go dtí na 1990idí agus áirítear ann cuid de na taifeadtaí Gaeilge is luaithe ó Chartlann RTÉ.

Roghnaíodh cainteoirí den scoth a léiríonn ilghnéitheacht na gcanúintí Gaeilge atá le cloisteáil i gCartlann RTÉ. Aithneoidh úsáideoirí an tsuímh seanchaithe cáiliúla Gaeltachta ar nós Peig Sayers, Colm Ó Caoidheáin agus Micí Sheáin Néil Ó Baoill, agus is féidir leo éisteacht le scoth na cainte ó chainteoirí iar-Ghaeltachta ar nós Mícheál Ó Maoldhomhnaigh ó Thiobraid Árann, Maggie McGiff as oirthear Mhaigh Eo nó Jane Nic Ruairí as Tír Eoghain. Is ó chláracha Gaeilge a craoladh ar RTÉ, idir Raidió Éireann agus Raidió na Gaeltachta, a thagann na taifeadtaí a roghnaíodh. Cloisfear craoltóirí cáiliúla na linne sin, ar nós Proinsias Ó Conluain, Séamus Ennis agus Aindrias Ó Gallchóir i mbun obair pháirce ar fud na tíre, chomh maith le hagallóirí bhlianta tosaigh Raidió na Gaeltachta, ar nós Mícheál Ó Sé, Pádraig Ó Catháin agus Timlin Ó Cearnaigh, agus an stáisiún ag teacht in inmhe.

Tá na taifeadtaí mapáilte ar léarscáil idirghníomhach a fheidhmíonn mar áis bhrabhsála don úsáideoir. Rinneadh tras-scríobh canúnach ar na taifeadtaí a chuirtear ar fáil faoi bhun an tseinnteora fuaime agus é sioncronaithe focal ar fhocal leis an rian fuaime ar bhealach a chuideoidh leis an úsáideoir an comhrá a leanúint. Tá caighdeánú déanta ar na trascríbhinní seo chomh maith agus tugtar an leagan sin mar threoir áit ar bith a imíonn an tras-scríobh ón litriú caighdeánach. Tá eolas beacht faoi inneachar an Taisce agus treoir úsáide ar fáil ar an suíomh féin, Canúint.ie.

Ag labhairt ag an seoladh, dúirt Ard-Stiúrthóir RTÉ, Kevin Bakhurst:

 Tá ríméad orm a bheith i nDún Chaoin inniu chun tacú le tionscadal chomh luachmhar seo, go háirithe agus Seachtain na Gaeilge ar siúl, agus ag tráth go bhfuil an Ghaeilge i lár an aonaigh i ndioscúrsa cultúrtha na hÉireann. Tá flúirse ábhar tábhachtach i gCartlann RTÉ, mar is léir ó ilghnéitheacht na dtaifeadtaí ó chainteoirí dúchais Gaeilge atá le fáil sa Chartlann agus atá digitithe anois – ina measc scéalaithe clúiteacha Gaeltachta agus craoltóirí mó le rá de chuid Radio Éireann agus Raidió na Gaeltachta.

 Tá an nasc seo leis na glúine a chuaigh romhainn ríthábhachtach. Thug mé faoi ranganna Gaeilge nuair a thosaigh mé le RTÉ – níor éirigh liom ach go measartha – ach fuair mé léargas i bhfad níos doimhne ar chultúr agus stair na hÉireann. Dá bhrí sin, tuigim cé chomh dearfach agus cé chomh tábhachtach is atá an acmhainn nua seo. Ba mhaith liom buíochas a ghabháil leo siúd a chaith dua agus dúthracht chun tacú leis an nGaeilge agus chun seoda fuaime ónar n-oidhreacht teanga a aimsiú ar mhaithe le pobal na tíre seo agus pobail níos faide i gcéin.

Ag trácht, dúirt Coimisinéir um Fhorbairt na Meán Choimisiún na Meán, Rónán Ó Domhnaill:

 Is iomaí céim a bhaineann le cartlannú, cuir i gcás caomhnú, cothabháil, rochtain agus stóráil, agus tá siad go léir riachtanach chun go dtabharfar togha na haire do na hábhair luachmhara seo go ceann i bhfad. A bhuí le Scéim Cartlannaithe de chuid Choimisiún na Meán, d’éirigh linn maoiniú de níos mó na €8 milliún a chur ar fáil mar thaca le 33 tionscadal éagsúil, iad ar fad suntasach ó thaobh an chultúir de.

Ní hamháin go bhfuil sé tábhachtach na bailiúcháin seo a chaomhnú ach tá sé chomh tábhachtach céanna go mbeadh teacht ag an bpobal orthu agus cuireann sé sin go mór leis an seoladh seo. Is mór againn an dúthracht agus an dua a caitheadh leis an tionscadal seo 

Nóta d’eagarthóirí: 

Is grúpa taighde é Gaois in Fiontar & Scoil na Gaeilge i nDámh na nDaonnachtaí agus na nEolaíochtaí Sóisialta, DCU, a bhfuil léachtóirí, taighdeoirí agus mic léinn iarchéime páirteach ann. Tá sé de mhisean againn acmhainní iontaofa nuálaíocha a fhorbairt chun teanga agus saíocht na Gaeilge a chothú agus a chlaochlú. Tá eolas faoi na tionscadail éagsúla atá faoi chúram Gaois le fáil ag Gaois.ie. Tuilleadh eolais ar fáil ó gaois@dcu.ie nó ó Úna Bhreathnach (086 386 7106)