Léirítear i gclár faisnéise faoi cheilt de chuid RTÉ Investigates, an droch-chaighdeán cúraim agus an easpa dínite i dTithe Altranais in ÉirinnÉ deimhnithe ag RTÉ go gcraolfar fiosrúchán faoi Thithe Altranais in Éirinn an tseachtain seo

– Cáineann saineolaithe an cúram a cuireadh ar fáil i dtithe príobháideacha altranais agus déantar tagairt do chásanna “faillí” agus “mí-úsáide”

Dúirt beirt dochtúirí mór le rá i gcúram géarinteolaíochta go raibh an t-ábhar a ndearnadh scannánú air faoi cheilt millteanach agus ina ábhar imní agus léireofar é sin i gclár faisnéise RTÉ Investigates anocht, áit a ndéanfar scrúdú ar chaighdeáin chúraim i roinnt áiseanna cónaithe atá faoi úinéireacht an tsoláthraí is mó tithe altranais príobháideacha in Éirinn.

Ghabh an comhlacht atá i gcroílár na líomhaintí, Emeis Ireland – ar a dtugtaí Orpea roimhe seo – leithscéal le cónaitheoirí agus lena dteaghlaigh as an míshuaimhneas a bhain leis na laigí a aithníodh i dtuairisc RTÉ, agus dúradh go bhfuil dian-athbhreithniú ar bun chun aghaidh a thabhairt láithreach ar na saincheisteanna go léir a tugadh chun solais.

Nocht an fiosrúchán inar díríodh ar dhá theach altranais – The Residence Portlaoise agus Beneavin Manor i nGlas Naíon i dtuaisceart Bhaile Átha Cliath – samplaí go leor de theipeanna i gcúram agus faillí i dtaca le cónaitheoirí scothaosta leochaileacha.

“Giorróidh sé seo saol daoine agus beidh siad níos míshásta leis an saol atá acu mar thoradh ar an gcás ina bhfuil siad,” a dúirt an Geiriatraí Comhairleach, an tOllamh David Robinson. “Is mí-úsáid é – níl aon fhocal eile air.”

Tar éis do roinnt sceithirí imní mhionsonraithe a léiriú, d’iarr RTÉ Investigates ar bheirt taighdeoirí faoi cheilt iarratas a dhéanamh ag an am céanna ar róil cúntóra cúraim sláinte i dtithe Emeis. Bhí na cáilíochtaí riachtanacha ar fad ag an mbeirt acu agus shocraigh RTÉ grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána dóibh beirt.

I The Residence Port Laoise, áit ar féidir cóiríocht a chur ar fáil le haghaidh suas le 101 cónaitheoir ar chostas seachtainiúil de thart ar €1,200 faoin scéim Fair Deal, chonaic RTÉ roinnt ball foirne ag cur dea-chúram ar fáil ach ba mhinic a chonacthas cásanna arís agus arís eile de ghanntanas foirne a théann i bhfeidhm ar chúram cónaitheach laethúil. Is córas tacaíochta stáit í an scéim Fair Deal a chabhraíonn le costas cúraim tithe altranais in Éirinn a chlúdach, bunaithe ar ioncam agus ar shócmhainní duine.

I measc na gcásanna sin, chonacthas grúpaí móra cónaitheoirí bailithe le chéile i seomraí lae, daoine scothaosta leochaileacha fágtha gan mhaoirseacht, rud a raibh titim agus gortú mar thoradh air, agus gan freagra a thabhairt ar nithe a bhí ag teastáil uathu ó lá go lá go ceann tréimhsí fada, mar shampla cónaitheoirí ag impí iad a chur a chodladh nó úsáid a bhaint as an leithreas.

“Is é an rud is léir ná go bhfuil mí-úsáid institiúideach ar bun agus is faillí é sin i suíomh atá ceaptha cúram a chur ar fáil,” a dúirt an tOllamh Robinson.

Chonaic cúramóir faoi cheilt RTÉ neart samplaí de chónaitheoirí gan a bheith á láimhsiú i gceart agus cónaitheoirí scothaosta á gcrochadh go minic faoi na géaga agus gan an trealamh láimhseála cuí á úsáid. Ar ócáidí áirithe cuireadh bac ar an bhfoireann mar thoradh ar easpa trealaimh, agus i gcás amháin thug an bhainistíocht treoir do chúntóirí cúraim sláinte gan trealamh ardaithe a úsáid in áiteanna poiblí ar eagla go bhfeicfeadh cuairteoirí an droch-theicníc a bhí acu.

Dúirt an tOllamh Rónán Collins, Geiriatraí Comhairleach: “Tá daoine traochta san earnáil cúraim sláinte. Tá siad ag dul ag obair agus ag teacht abhaile lá i ndiaidh lae agus frustrachas orthu toisc nach bhfuil siad in ann an leibhéal cúraim ceart a chur ar fáil atá a fhios acu ba chóir dóibh a chur ar fáil nó a theastaíonn uathu a chur ar fáil”.

In Beneavin Manor, i mBaile Átha Cliath, áit ar féidir cúram a chur ar fáil do suas le 115 duine fásta ar thart ar €1,400 sa tseachtain le maoiniú ón scéim Fair Deal, chonaic taighdeoir eile de chuid RTÉ patrúin den chineál céanna de bhaill foirne faoi bhrú. Bhí ar an bhfoireann dul i ngleic le dúshláin leanúnacha freisin maidir le easpa acmhainní riachtanacha agus ganntanas ann arís is arís eile i dtaca le hearraí bunúsacha amhail tuáillí, braillíní, ciarsúir sláintíochta agus lámhainní.

“Tá sé uafásach, de dhéanta na fírinne,” a dúirt an tOllamh Rónán Collins. “I ndáiríre chuirfeadh sé ag smaoineamh tú, i dtaobh slabhraí soláthair, cén fáth nach bhfuil teacht ag baill foirne ar an trealamh chun a gcuid oibre a dhéanamh go cuí?”

I Beneavin Manor, chonaic RTÉ freisin an láimhseáil mhíchuí i dtaca le cónaitheoirí leochaileacha agus daoine scothaosta leochaileacha á mbogadh lena gcuid éadaí uaireanta in ionad an trealamh láimhseála ceart a úsáid atá sainordaithe ina bpleananna cúraim.

“Níl aon mheas ar an duine,” a dúirt an tOllamh David Robinson nuair a chonaic sé píosa scannánaíochta RTÉ.

Fiafraíonn saineolaí eile, an tOllamh Amanda Phelan, Scoil an Altranais, DCU: “Conas is féidir le baill foirne oibriú faoi na coinníollacha sin? Tá sé an-dúshlánach.”

Tar éis droch-chleachtais a fheiceáil arís agus arís eile, d’iarr RTÉ Investigates ar an mbeirt taighdeoirí a bhfógra scoir a thabhairt agus a n-ábhar imní go léir a thuairisciú don bhainistíocht sna tithe altranais agus don chomhlacht rialála, an tÚdarás um Fhaisnéis agus Cáilíocht Sláinte (HIQA). Dúirt HIQA le RTÉ go bhfuil pleananna comhlíonta leagtha amach ag The Residence Portlaoise agus Beneavin Manor araon chun dul i ngleic le saincheisteanna ina dtithe agus tuairiscí ó chigireachtaí a rinneadh le déanaí ar an dá ionad á gcur chun críche faoi láthair.

I ráiteas, dúirt Emeis Ireland gur briseadh croí é an fhianaise atá faoin droch-chaighdeán cúraim, bogadh agus láimhseáil mhíchuí cónaitheoirí, agus easpa dínite agus sáruithe ar chearta cónaitheoirí, agus dúradh freisin nach nglacann siad le haon chleachtas aonair ná córasach faillí. Ag gabháil leithscéal ó chroí, dúirt an chuideachta nach é seo an caighdeán cúraim a bheadh súil aici a sholáthar agus nach é atá tuillte ag cónaitheoirí ná ag na teaghlaigh. Déanfar athbhreithniú freisin ar leithdháiltí foirne ag The Residence Portlaoise agus Beneavin Manor araon.

Féach ar RTÉ Investigates: Inside Ireland’s Nursing Homes anocht, Dé Céadaoin 4 Meitheamh ag 9:35pm ar RTÉ One agus RTÉ Player.

-CRÍOCH-