Teaghlach Cónaitheora a bhí ar Chlár Faisnéise RTÉ Investigates maidir le Tithe Altranais ag Labhairt Amach go Poiblí den Chéad Uair

Teaghlach Cónaitheora a bhí ar Chlár Faisnéise RTÉ Investigates maidir le Tithe Altranais ag Labhairt Amach go Poiblí den Chéad Uair

– Rinne an teaghlach cur síos ar an ionadh agus ar an míshuaimhneas a bhí orthu nuair a chonaic siad píosa scannánaíochta inár láimhseáladh a n-athair go garbh i dteach altranais Beneavin Manor

– “Níor glacadh aon fhreagracht as seo.”

– Éileamh ar an Rialtas gníomhú go práinneach chun dlí ríthábhachtach a chur i bhfeidhm a d’fhéadfadh cosaint a thabhairt do dhaoine aonair leochaileacha amhail a n-athair ar dhíobháil, ar mhí-úsáid agus ar fhaillí

– “Táim ag iarraidh dearbhú a fháil go bhfuil bunús leis an méid atá ráite i dtuarascálacha HIQA, ach ní chreidim iad faoi láthair”

D’iarr teaghlach cónaitheora leochailigh a bhí i gclár faisnéise faoi cheilt RTÉ Investigates maidir le caighdeáin cúraim in áiseanna atá á reáchtáil ag an tsoláthraí is mó tithe altranais príobháideacha in Éirinn cuntasacht dá n-athair agus do chónaitheoirí eile a ndeachaigh an scannal i bhfeidhm orthu.

In agallamh a bheidh á chraoladh ar RTÉ Prime Time anocht, chuir teaghlach Guy síos ar a n-iontas agus a míshuaimhneas nuair a chonaic siad píosa scannánaíochta dá n-athair Audeon á láimhseáil go garbh i dteach altranais Beneavin Manor i nGlas Naíon.

“Níor cheart go mbeadh ar aon duine cur suas leis an méid a chonaiceamar,” a dúirt Paul Guy le RTÉ Investigates. “Níor cheart aon duine a láimhseáil mar a láimhseáladh ár n-athair. Is daoine iad seo – daoine a chaill a ndínit, agus níor cheart go mbeadh ar aon duine cur suas leis sin.”

Bhí dhá theach altranais sa chlár faisnéise – Beneavin Manor agus The Residence Portlaoise – agus tá an dá cheann faoi stiúir an chomhlachta phríobháidigh Emeis Ireland. Thaispeáin píosaí scannánaíochta a bhí bailithe ag beirt chúntóirí sláinte RTÉ go leor teipeanna cúraim amhail easpa foirne seasta, cónaitheoirí leochaileacha fágtha gan aon duine ag tabhairt aire dóibh, seandaoine á láimhseáil go míchuí agus easpa acmhainní bunúsacha amhail tuaillí, braillíní, lámhainní agus ciarsúir shláintíochta.

“Is é ár n-athair an duine is deise,” a dúirt Sarah Guy, iníon Audeon atá 80 bliain d’aois. “Dhéanfadh sé rud ar bith duit, tá sé an-chineálta, an-ghrámhar, an-fhlaithiúil agus tugann sé go leor barróga.”

Tar éis drochthitim i ndeireadh na bliana anuraidh, fuair Audeon diagnóis go raibh néaltrú coirpíní Lewy air a chuireann mearbhall trom agus siabhráin ar dhuine. Níorbh fhéidir leis dul abhaile, agus thosaigh Paul, Sarah agus a siblíní eile, Kassandra agus Dave, ag lorg teach altranais a bhí oiriúnach dá n-athair. Chuaigh siad i dtreo an Údaráis um Fhaisnéis agus Cáilíocht Sláinte (HIQA), agus chaith siad laethanta ag cíoradh trí thuarascálacha iniúchta an rialaitheora ar thithe altranais.

“Sílim gur chuireamar isteach ar 17 dteach altranais, agus chuamar trí na tuarascálacha HIQA ar fad do gach teach altranais,” a dúirt Paul. “I gcás Beneavin Manor, léamar na tuarascálacha, agus ba chosúil gur áit an-sábháilte a bhí ann. Bhreathnaíomar ar na bróisiúir, chuaigh mé agus rinne mé an turas timpeall na háite. Cheapamar go raibh sé go breá.”

Bhí teaghlach Guy curtha ar a suaimhneas agus rinne siad an cinneadh, agus bhog a n-athair Audeon isteach in Beneavin Manor i mí Eanáir 2025, áit ar sannadh cúram duine-le-duine dó. Ach thosaigh imní ag teacht orthu sula i bhfad.

“Fágadh ina aonar é an oiread uaireanta,” a mhínigh Paul. “Tá samplaí agam dó ag suí leis féin sa phasáiste, ag stróiceadh píosaí páipéir a bhí in ainm is a bheith ina ghníomhaíocht de chineál éigin. Chonaic mé an-droch-chúram pearsanta sa chaoi is gur fágadh a chuid ingne coise ag fás agus ag lobhadh ar feadh seachtainí.”

“Lá eile bhí fual ar fud an urláir ina sheomra folctha agus ní raibh aon suíochán ar an leithreas ann. Ba chosúil go raibh droch-chúram á thabhairt go leanúnach do dhaoine a raibh aire ag teastáil uathu go géar.”

Bhí imní orthu faoin méid a chonaic siad, agus thosaigh Paul agus a chuid siblíní ag gearán leis an mbainistíocht sa teach altranais. Scríobh siad ríomhphoist faoina gcúiseanna imní maidir le heaspa ginearálta cúramóirí agus cónaitheoirí a bheith fágtha ina n-aonar. Chonaic an teaghlach freisin cónaitheoirí a bhí ag iarraidh dul chuig an leithreas ach a bhí fágtha ina n-aonar ar feadh tréimhsí fada, agus bhí imní orthu go raibh a n-athair á láimhseáil go míchuí ó am go ham agus nach raibh a dhóthain éadaí aige uaireanta mar nach raibh an níochán déanta.

I dtús mhí na Márta 2025 sheas bainistíocht Beneavin Manor lena ngearán mionsonraithe, agus dúradh leis an teaghlach go raibh gníomhartha ceartaitheacha curtha i bhfeidhm chun aghaidh a thabhairt ar a gcúiseanna imní.

Ach trí seachtaine níos déanaí, thaifead cúramóir faoi cheilt RTÉ píosaí scannánaíochta millteanacha, lena n-athair, Audeon Guy, ina measc. I radharc amháin threoraigh beirt chúramóirí é go tapa síos an pasáiste chuig a sheomra leapa chun a phillín neamhchoinneála a athrú. Stiúraigh na cúramóirí a fhráma siúil agus duine acu i ngreim a bhríste ar an mbásta. Bhí mearbhall ar Audeon agus thug sé fúthu sular brúdh isteach ina sheomra é, a bhríste tarraingthe anuas agus é a bhrú isteach i gcathaoir uillinne.

“Nuair a chonaic mé an taifeadadh, baineadh geit asam, ach ní haon iontas a bhí ann,” a dúirt Paul. “Sin an rud is measa faoi. Bhí gach rud déanta againn. Chuireamar na gearáin ar fad isteach, chuireamar in iúl do gach duine gur gá, fuaireamar na freagraí, d’admhaigh siad a gcuid botún ar fad, cuireadh pleananna i bhfeidhm, agus tharla sé seo fós féin, agus tharla sé do na daoine eile ar fad sna píosaí scannánaíochta chomh maith. Sin í an fhadhb is mó – níl aon fhreagracht as seo.”

I ndiaidh an chláir faisnéise RTÉ Investigates an tseachtain seo caite, ghabh Emeis Ireland leithscéal le teaghlach Audeon, ag rá go raibh an caighdeán cúraim a bhí le feiceáil sna píosaí scannánaíochta do-ghlactha. I measc na ngníomhartha a dearbhaíodh don teaghlach go ndéanfaí iad láithreach chun a n-athair a chosaint bhí imscrúdú iomlán ar chleachtas foirne agus maoirseacht bhainistíochta, oiliúint agus foireann bhreise. Chuir RTÉ Investigates ceist ar Emeis Ireland maidir le cúiseanna imní mhuintir Guy – dúirt an chuideachta nach bhféadfaí aon rud a rá faoi chásanna ná teaghlaigh aonair.

Anois agus Paul agus a chuid siblíní ag dul sa tóir ar chúram malartach dá n-athair Audeon, dúirt siad le RTÉ Investigates nach mór don Rialtas gníomhú go práinneach chun an Bille um Chosaint do Dhaoine Fásta a chur i bhfeidhm – dlí ríthábhachtach a d’fhéadfadh daoine aonair leochaileacha amhail a n-athair a chosaint ar dhíobháil, ar mhí-úsáid agus ar fhaillí. “Tá an Rialtas ag obair air le fada – is gá dúinn é seo a bhrú tríd,” a dúirt Paul Guy.

Tá an teaghlach ag labhairt amach mar gurbh é Audeon an cineál duine a chuir ina luí orthu an rud ceart a dhéanamh i gcónaí. “Tá súil againn go mbeidh dea-thorthaí agus go n-ardófar feasacht ar an méid a tharla leis seo lena chinntiú nach mbeidh ar ár n-athair ná ar dhuine muinteartha le haon duine eile dul tríd an méid sin go brách arís,” a dúirt Sarah.

Tá an teaghlach ag treabhadh trí thuarascálacha iniúchta HIQA arís ag lorg teach altranais nua. Ach deir siad an uair seo go bhfuil an tasc níos deacra fós mar go bhfuil a muinín caillte acu i gcóras rialála a bhí in ainm is a n-athair leochaileach a chosaint. “Cé ar féidir brath orthu?” a d’fhiafraigh Paul. “Táim ag iarraidh dearbhú a fháil go bhfuil bunús leis an méid atá ráite i dtuarascálacha HIQA, ach ní chreidim iad faoi láthair, mar sin cé ar féidir brath orthu? Cén áit is fearr lenár n-athair a chuir ann?”

Féach ar an agallamh iomlán anocht ar RTÉ Prime Time, Dé Máirt ag 9.35pm ar RTÉ One agus RTÉ Player.

RTÉ Investigates: Tá an clár Inside Ireland’s Nursing Homes le fáil ar RTÉ Player.

– CRÍOCH –

Dáta: Dé Máirt, an 10 Meitheamh 2025

Íomhánna: Féach na híomhánna leis seo. Tá tuilleadh ar fáil ach iad a iarraidh. Ba chóir RTÉ Investigates a lua le gach úsáid.

Thuas – Audeon Guy agus meangadh gáire air in 2024

Lár – píosa scannánaíochta faoi cheilt RTÉ Investigates de Audeon Guy á threorú síos an pasáiste go tapa ag beirt chúramóirí in Beneavin Nursing Home, agus duine acu i ngreim ina bhríste ag an mbásta.

Thíos – Paul Guy, mac Audeon Guy, cónaitheoir sa teach altranais, ag labhairt le RTÉ.

Thíos – Daoine muinteartha (Ó chlé go deas: Paul, Sarah, Kassandra, Dave agus a n-athair Audeon Guy nuair a bhí saol níos fearr acu)

Nótaí d’Eagarthóirí:

Aoife Hegarty, Leas-Eagarthóir RTÉ Investigates a rinne tuairisc na hoíche anocht agus an clár faisnéise seo arna léiriú ag Lucy Kennedy

Is féidir blaisín RTÉ Investigates: Inside Ireland’s Nursing Homes a fháil lena leabú ar líne https://youtu.be/KbhnZJJAqEU

Laura Fitzgerald, Bainisteoir Cumarsáide, Nuacht & Cúrsaí Reatha RTÉ